محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران که برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده، عصر جمعه در جمع خبرنگاران ایرانی و در پاسخ به پرسش ایرنا در مورد احتمال حضور آمریکا در کمیسیون مشترک برجام گفت:«تا کنون چنین مساله‌ای پیشنهاد نشده، اما برای حضور ایالات‌متحده در این کمیسیون چه به صورت عضو و چه مهمان، ‌پایان دادن به جنگ اقتصادی علیه ایران ضروری است». او افزود:« آمریکا نمی‌تواند همزمان فشار حداکثری را دنبال کند و بخواهد پای میز مذاکره بنشیند».

این همان چارچوبی است که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی هفته گذشته برای مذاکره با آمریکا تعیین کرد. از نظر او تا آمریکا توبه نکند و از تحریم‌ها دست برندارد،‌ مذاکره در هیچ سطحی و در هیچ محلی با آمریکایی‌ها جایز نیست.

از نخستین اظهارات ظریف در نیویورک و همچنین برنامه کاری او و حسن روحانی،‌ رئیس‌جمهور ایران در جریان سفر به نیویورک، چنین استنباط می‌شود که باوجود پروپگاندایی که در داخل ایران علیه آمریکا در جریان است، ‌تیم ایرانی قصد دارد از فرصت یک هفته‌ای حضور در نیویورک برای برون رفت از بن‌بستی که در آن گرفتار شده، استفاده کند. ظریف در روزهای اخیر بارها توییت‌های تحریک‌کننده‌ای خطاب به مایک پومپئو، همتای آمریکایی خود منتشر کرده بود،‌ اما نخستین اظهارات او در نیویورک از لحن تند او در این توییت‌ها فاصله زیادی دارد. ظریف همزمان با موافقت آمریکا برای اعزام نیروی نظامی به عربستان سعودی و همچنین تحریم‌های جدید خزانه‌داری آمریکا علیه نهادهای مالی جمهوری اسلامی به نیویورک رفته، اما مشروح سخنان او که در بدو ورود به آمریکا روی خروجی خبرگزاری ایرنا قرار گرفته،‌ حاکی از آن است که او باوجود محکوم کردن تحریم‌های جدید، بیشتر روی مذاکره و برجام و ارسال سیگنال‌هایی مبنی بر بسته نبودن باب گفتگو متمرکز است. 

حضور طولانی ظریف و روحانی در نیویورک

این سومین سفر ظریف به نیویورک در پنج ماه گذشته است. وزیر امور خارجه ایران تا روز شنبه هفته آینده در نیویورک می‌ماند و برنامه‌کاری روزانه او مانند دو سفر قبلی مملو از مصاحبه با رسانه‌های آمریکایی‌ و ملاقات‌ است. ظریف در سفر اردیبهشت‌ماه به نیویورک با دایان فینشتاین، سناتور دمکرات‌ آمریکایی شام خورد. در سفر تیرماه نیز با سناتور رند پال جمهوریخواه ملاقات کرد. ملاقاتی که به گفته ظریف در جریان آن از او دعوت شد به کاخ سفید برود،‌اما او نپذیرفت. اما در مجموع دو سفر قبلی باوجود پیشنهادی که ظریف برای مبادله زندانیان به آمریکا ارایه داد،‌موفق نبود. 

روحانی نیز بر خلاف اغلب رهبران کشورهای مهم جهان که یک یا دو روز را به حضور در مجمع عمومی سازمان ملل اختصاص می‌دهند، از روز دوشنبه تا پنجشنبه در نیویورک خواهد بود. روحانی روز چهارشنبه، دو روز پس از ورود به نیویورک در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی می‌کند و شب هم میزبان ضیافت شام در یکی از هتل‌های نیویورک است. در فهرست مدعوین این ضیافت نام ۴۶ استاد دانشگاه به چشم می‌خورد که حاکی از تلاش تهران برای تاثیرگذاری بر جامعه فرهنگی و افکار عمومی در آمریکا است. کنفرانس خبری روحانی هم برای روز پنجشنبه ترتیب داده شده و او در مدت اقامت خود در نیویورک با مقامات دیگر کشورها از جمله شینزو آبه، ‌نخست‌وزیر ژاپن که نام او به عنوان میانجی ایران و آمریکا مطرح بود، ‌ملاقات می‌کند.

اعلام طرح پنتاگون همزمان با ورود ظریف به آمریکا

سفر اردیبهشت‌ماه ظریف به نیویورک همزمان بود با لغو معافیت از تحریم‌های نفتی علیه ایران از سوی آمریکا و این بار نیز او در حالی به نیویورک سفر کرده که خزانه‌داری‌ آمریکا تحریم‌های جدیدی را علیه نهادهای مالی در ایران به اجرا درآورده است. دلیل تحریم‌های جدید، ‌اتهام دست داشتن ایران در انفجار‌های شنبه گذشته در تاسیسات نفتی آرامکو ،‌شرکت ملی نفت عربستان سعودی است.

اتهامی که مقامات جمهوری اسلامی آن را به طور جدی رد می‌کنند، اما مقامات ریاض و واشینگتن تاکید می‌کنند، ‌مدارکی در دست دارند که نشان می‌دهد سلاح‌های مورد استفاده ایرانی بوده و این حمله‌ها را جمهوری اسلامی انجام داده است. همچنین ناظران بین‌المللی بر این باورند که گستردگی و دقت حمله‌ها فراتر از ظرفیت‌های نظامی حوثی‌های یمن است که مسئولیت این حمله‌ها را پذیرفته‌اند.

عربستان سعودی پس از این حمله‌ها اعلام کرد که به ائتلاف نظامی خلیج فارس برای برقراری امنیت و تضمین آزادی کشتی‌رانی و تجارت بین‌المللی در خلیج فارس ملحق می‌شود.

همچنین پنتاگون نیز اعلام کرده به عربستان نیروی نظامی اعزام می‌کند. به گفته پنتاگون این نخستین گام آمریکا در واکنش به حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی است.

مارک اسپر،‌ وزیر دفاع ایالات‌متحده اعزام نیروها به عربستان را پیامی روشن به ایران توصیف کرده با این مضمون که آمریکا از شرکای خود در منطقه حمایت می‌کند و همچنین خواستار امنیت منابع حیاتی برای اقتصاد جهان است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که پنتاگون روز جمعه مجموعه‌ای از گزینه‌های موجود برای برخورد با ایران را در اختیار کاخ سفید قرار داده است که طیف وسیعی از اقدامات از حمله‌های سایبری علیه ایران تا تقویت روابط امنیتی و نظامی با عربستان را شامل می‌شود. به گفته مقامات پنتاگون، دونالد ترامپ از آنها خواسته که همه گزینه‌ها را در اختیار او بگذارند. البته به نظر نمی‌رسد ترامپ در چند روز آینده که کشورش میزبان رهبران جهان برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک است،‌ دست به اقدامی جدی علیه ایران بزند.